Gister kreeg ik een lesje ‘luisteren’ van mijn dochter. We deden nog even een rondje speeltuin voor we naar huis gingen. Mijn oudste was al naar de rekstok gerend en zwierde al lustig in het rond. Maar mijn 6yo was na een lange schooldag in een onverklaarbare huilbui terecht gekomen en stond nu bij het hek te snikken, snotteren en stotteren: ‘ik….. ik….. weeheet niet wat wat wat ik wil doehoen’. En meteen begon ik te praten. ‘Ga anders even klimmen’ en gaf zo nog een stuk of 5 adviezen. En toen het huilen aan bleef houden: ‘ik denk echt dat je dat wel leuk vindt’. En weer even later: ‘dan weet ik het ook niet, misschien moet je dan maar even bij mij blijven’. Haar huilen werd alleen maar harder.

Toen werd ik stil, aaide over haar bol en zei alleen nog ‘dat is niet fijn hè?’ en de rust zakte langzaam in haar lijfje. ’s Avonds in bed vroeg ik wat er toch was bij dat hek? ‘Ik weet het niet mama, ik moest gewoon huilen’. Ik zei dat ik niet goed wist hoe ik het op moest lossen en dat niets haar leek te helpen. ‘Jawel mama, je hielp me wel, want je bleef bij me en koesterde me, ik moest gewoon huilen, dat was het.’ Uiteindelijk was ‘aandachtig luisteren’ dus het enige dat ik had hoeven doen.

Later, toen iedereen sliep, scrolde ik nog even door wat online kranten en viel mijn oog op: We adviseren ons suf, en luisteren te weinig, geplaatst door NRC precies op het tijdstip dat wij bij dat hek stonden. Toeval of een knipoog van het universum?

Aandachtig luisteren

Het artikel gaat over luisteren. We lijken in deze digitale tijd, de kunst van het luisteren te verleren. We posten ons suf op alle socials, vooral ons eigen verhaal. We lopen en fietsen met oortjes in op straat. En op ons werk leren we vooral hoe we conversaties moeten leiden. Zou het heel misschien kunnen dat er een serieus luisterprobleem is? Volgens de Amerikaanse auteur Kate Murphy zeker wel! In haar nieuwste boek You’re not listening spiegelt ze me enorm ten aanzien van het speeltuin debacle: ‘Als je in een gesprek meteen een probleem probeert op te lossen, dan laat je eigenlijk aan de ander weten dat die niet in staat is om goed met de situatie om te gaan’. En dat wil ik mijn kinderen niet leren. Ik mag van geluk spreken dat mijn jongste dochter zich niet zo snel door mij uit het veld laat slaan!

Diepe behoefte

Ga eens na bij jezelf. Als je echt ergens mee zit en je doet je verhaal bij iemand, wat vind je dan fijn? Meteen advies krijgen van de ander of gewoon even de ruimte om ‘de lucht eruit te laten’ om dan weer bij je eigen weten uit te komen? Ik denk dat iedereen hetzelfde antwoord geeft op deze vraag: luisteren is belangrijker dan advies geven. En dat komt vooral omdat wij mensen eigenlijk maar één diepe behoefte hebben en dat is: betekenisvol contact met andere mensen.

Wat is dat dan, contact? Voor mij gaat contact niet zozeer over het vertellen van je eigen verhaal, maar vooral over de ander ruimte geven. Alleen dan gaat er iets stromen tussen de twee mensen en stroomt het ook vanzelf weer terug naar jou.

In mijn werk als matchmaker en coach is dit de sleutel tot succes. Om een goede match te maken heb ik niet zozeer de vacaturetekst en het cv nodig, maar eerder de verhalen die daar achter liggen. En die krijg ik alleen boven tafel bij echt contact. #dekrachtvanaandacht. Goed luisteren dus.

1. Luister

Naar de toon van iemands stem, snelheid van praten, woordgebruik. Schakel je eigen gedachten en woorden in je hoofd even uit en stap volledig over op de plattegrond van de ander. Bij mij blijft de essentie vaak hangen op één klein woord dat iemand zegt. Ik zie dat woord soms bijna voor mijn ogen boven het verhaal van de ander uitstijgen. Ik luister iemand dan helemaal uit, maar onthoud dat ene woord en wat ik erbij voel. En als ik dat dan even later aanraak en benoem, blijkt vaak dat precies daarin de kern zat, het inzicht voor de ander, het punt waarop we echt contact maken.

2. Kijk

Naar de ander terwijl hij of zij praat. Zie de ander helemaal, luister niet alleen naar de woorden die gezegd worden, maar kijk ook echt naar iemands ogen, lichaamsbewegingen, huidskleur en uitstraling. Vaak zie je daarin de echte behoefte of boodschap die onder die woorden schuilgaat.

3. Voel

Zet al je zintuigen open, want wat er in jouw eigen lijf gebeurt geeft je de beste signalen. Soms voel ik spanning in mijn schouders, opwinding in mijn buik of juist rust bij wat iemand zegt. En als ik daar dan even bij blijf, komt vaak de juiste vervolgvraag in me op of zie ik dat ene woord dat zo de kern raakt. Meestal vóel ik ergens in mijn lichaam welk woord belangrijk zou kunnen zijn. Wat de ander tijdens het praten uitstraalt resoneert vaak in mijn eigen lichaam.

4. Wees stil

Als je toch rondjes gaat rennen in je eigen gedachten en je dreigt advies te gaan geven of je eigen verhaal te willen vertellen, word dan stil. Durf stil te zijn en voel geen ongemak. De ander vindt hoogst waarschijnlijk de stilte wel fijn, dat geeft hem of haar namelijk de ruimte om nog iets te zeggen wat nog niet gezegd was. En dan legt iemand juist de essentie bloot die je anders had gemist.

Of nog belangrijker: soms blijft de ander ook stil en echt even bij zichzelf en ontdekt zo voor zichzelf het ware inzicht waar hij of zij naar op zoek was. Zoals mijn dochter bij de speeltuin, die pas weer haar rust vond, toen ik stil werd en wist ‘soms moet het huilen er gewoon even uit, meer niet’.